ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਅਤੇ ਕਿਰਤ ਦਾ ਆਪੋ ਵਿਚ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂਸਾਥ ਹੈ | ਜਦੋਂਮਨੁੱਖ ਨੇ ਕਿਰਤ ਰਾਹੀਂਆਪਣਾ ਭੋਜਨ ਆਪ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਉਦੋਂਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਤੇ ਸਮਾਜ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਇਆ | ਹੁਣਵੀ ਜਦੋਂ ਇਨਸਾਨ ਕਿਰਤ ਤੋਂਦੂਰ ਹੋਣਲਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂਉਹ ਸਮਾਜਿਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਤੇ ਆਪਣੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਤੋਂਦੂਰ ਹੋਣਲਗਦਾ ਹੈ |ਜਦੋਂਇਨਸਾਨ ਨੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ, ਉਦੋਂਉਹ ਭੋਲਾ-ਭਾਲਾ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਸੁੱਚੀ ਕਿਰਤ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆਹੋਇਆਸੀ | ਉਸ ਦੀ ਕਥਨੀ ਅਤੇ ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਕੋਈਫਰਕ ਨਹੀਂਸੀ ਤੇ ਉਸ ਯੁੱਗ ਨੂੰ ਸਤਿਯੁਗ ਆਖਿਆਗਿਆ |ਯੁੱਗਾਂਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ਉਦੋਂ ਆਈ ਜਦੋਂ ਇਨਸਾਨ ਨੇ ਕ੍ਰਿਤ ਤੋਂਮੁੱਖ ਮੋੜ ਆਪਣੇ ਸੁਖ-ਆਰਾਮ ਲਈਗ਼ਲਤ ਤਰੀਕੇ ਵਰਤੋਂਵਿਚ ਲਿਆਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ | ਯੁੱਗ ਤਬਦੀਲੀ ਕੇਵਲ ਇਨਸਾਨਾਂਲਈਹੀ ਹੈ |ਇਸ ਕਾਇਨਾਤ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਰੂਪ ਵਿਚ ਯੁੱਗ ਤਬਦੀਲੀ ਨਹੀਂਆਈ |
ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਸੁਕ੍ਰਿਤ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਜਾਂਸ਼ੁੱਭ ਕਰਮਾਂਵੱਲ ਮੋੜਨ ਲਈਹੀ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂਸਿਰ ਅਵਤਾਰ, ਯੁੱਗਪੁਰਸ਼, ਸੰਤ, ਭਗਤ, ਮਹਾਂਪੁਰਖ, ਸੂਰਬੀਰ ਆਦਿ ਇਸ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਆਉਾਦੇ ਰਹੇ ਹਨ |ਇਨ੍ਹਾਂਸਾਰਿਆਂਨੇ ਹੀ ਰਾਹੋਂ ਭਟਕੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਮੁੜ ਕਿਰਤ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ | ਇਸ ਯੁੱਗ ਦੇ ਯੁੱਗਪੁਰਸ਼ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਰਾਹੋਂਭਟਕੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਮੁੜ ਕਿਰਤ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ | ਗ਼ਲਤ ਢੰਗਾਂਨਾਲ ਬਿਨਾਂ ਕਿਰਤ ਕੀਤਿਆਂਕਮਾਈਨੂੰ ਪਾਪ ਆਖਿਆ ਅਤੇ ਸੁਕ੍ਰਿਤ ਨੂੰ ਸਭਤੋਂਉੱਤਮ ਕਰਮ ਮੰਨਿਆ |ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੁੱਚੀ ਕਿਰਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵੰਡ ਛਕਣਨੂੰ ਹੀ ਮਨੁੱਖੀ ਧਰਮ ਆਖਿਆ |ਉਨ੍ਹਾਂਸਮਝਾਇਆਕਿ ਮਨੁੱਖਦਾ ਧਰਮ ਤਾਂਇਕ ਹੀ ਹੈ, ਸੁਕ੍ਰਿਤ ਕਰਨਾ, ਵੰਡ ਛਕਣਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ | ਬਾਕੀ ਤਾਂਸਾਰੇ ਰਾਹ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂਰਾਹੀਂਇਸ ਮੰਜ਼ਿਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ |ਜਿਹੜਾ ਇਨਸਾਨ ਇਸ ਸੱਚ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਕੇ ਮਨ ਵਿਚ ਵਸਾ ਨਹੀਂਲੈਂਦਾ, ਉਹ ਧਰਮੀ ਨਹੀਂਹੋ ਸਕਦਾ | ਅਜਿਹਾ ਮਨੁੱਖ ਤਾਂਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂਅਉੱਤੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਵੀ ਤੇ ਦੂਜਿਆਂਨੂੰ ਵੀ ਧੋਖਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ |
ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਿਰਤ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕੀਤਾ ਤੇ ਕਿਰਤੀਆਂਨੂੰ ਗਲੇ ਲਗਾਇਆ | ਕਿਰਤੀਆਂਨੂੰ ਉਦੋਂਨੀਚ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ | ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਹੁਕਮ ਸੀ-
ਨੀਚਾ ਅੰਦਰਿ ਨੀਚ ਜਾਤਿ ਨੀਚੀ ਹੂ ਅਤਿ ਨੀਚੁ¨
ਨਾਨਕੁ ਤਿਨ ਕੈ ਸੰਗਿ ਸਾਥਿ ਵਡਿਆ ਸਿਉ ਕਿਆਰੀਸ¨ (15)
ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਤੋਂਅਗਾਂਹ ਜਾ ਕੇ ਇਹ ਦਿ੍ੜ੍ਹਾਇਆਕਿ ਜਿਹੜਾ ਸੁਕ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵੰਡ ਛਕਣ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿਚ ਰੋੜਾ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨਾਲ ਟੱਕਰ ਲੈਣੀ ਵੀ ਧਰਮ ਦਾ ਹੀ ਅੰਗ ਹੈ | ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਭਤੋਂਵਧੀਆਗ੍ਰਹਿਸਥੀ ਅਤੇ ਕਿਰਤੀ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ |ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂਵਿਦੇਸ਼ਾਂਵਿਚ ਵੀ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂਨੂੰ ਵਧੀਆ ਕਿਸਾਨ ਤੇ ਜੁਆਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ |ਸਿੱਖਾਂਨੇ ਹੀ ਦੇਸ਼ਨੂੰ ਭੁੱਖਮਰੀ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆਅਤੇ ਸਰਹੱਦਾਂਦੀ ਰਾਖੀ ਕੀਤੀ | ਦੇਸ਼ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਸਮੇਂਵੀ ਸਭਤੋਂਵੱਧਕੁਰਬਾਨੀਆਂਇਨ੍ਹਾਂਨੇ ਹੀ ਦਿੱਤੀਆਂਸਨ |ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵੀ ਗੁਰੂ ਦਾ ਸਿਦਕੀ ਸਿੱਖਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਜਾਂਨਿੱਜੀ ਸਵਾਰਥ ਖਾਤਰ ਆਪਣੇ ਫਰਜ਼ਾਂਤੋਂਮੰੂਹ ਮੋੜਿਆ ਹੋਵੇ |ਉਹ ਜਿਥੇ ਵੀ ਅਤੇ ਜਿਸ ਹਾਲ ਵਿਚ ਵੀ ਰਿਹਾ, ਉਸ ਨੇ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸਰਬੱਤ ਦੇ ਭਲੇ ਵਾਲੇ ਮੰਤਰਾਂਦਾ ਹੀ ਜਾਪ ਕੀਤਾ |ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਆਪਣੀ ਕਰਨੀ ਅਤੇ ਕਥਨੀ ਇਕ ਸੀ | ਉਹ ਜਿਹੜਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਉਸ ਉੱਤੇ ਪਹਿਲਾਂਆਪ ਅਮਲ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਤੱਖ ਉਦਾਹਰਨ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਸਨ |
ਉਨ੍ਹਾਂਸਾਰੀ ਉਮਰ ਕਦੇ ਕੌੜਾ ਸ਼ਬਦ ਮੁੱਖੋਂਨਹੀਂਉਚਾਰਿਆ | 24 ਸਾਲ ਤੋਂਵੱਧ ਸਮਾਂ ਪੈਦਲ ਯਾਤਰਾ ਕਰਕੇ ਸਾਰੇ ਏਸ਼ੀਆ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਤੇ ਦੁਖੀ, ਦੱਬੇ-ਕੁਚਲੇ, ਨਿਮਾਣੇ ਤੇ ਨੀਚ ਸਮਝੇ ਜਾਂਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗਲੇ ਲਗਾਇਆ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰ ਜਿਉਣ ਦੀ ਜਾਚ ਸਿਖਾਈ | ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਾਬਰਾਂਨੂੰ ਫਿਟਕਾਰਿਆ, ਬੇਈਮਾਨਾਂਨੂੰ ਦੁਰਕਾਰਿਆ ਤੇ ਕਰਮਕਾਂਡਾਂ ਦੇ ਹਨੇਰੇ ਵਿਚੋਂਲੋਕਾਈ ਨੂੰ ਉਭਾਰਿਆ | ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂਦੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਸਮੇਂ ਹੀ ਸਿੱਖਾਂਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਹੋ ਗਈਸੀ |ਉਹ ਹਰ ਉਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਗਏ, ਜਿਥੇ ਉਦੋਂ ਖੁਸ਼ਕੀ ਦੇ ਰਸਤੇ ਜਾਇਆਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ |ਅੱਜ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਵਤਾਰ, ਯੁੱਗ ਪੁਰਸ਼, ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂਦੀ ਗਿਣਤੀ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਨੇੜੇ-ਤੇੜੇ ਵੀ ਨਹੀਂਪੁੱਜ ਸਕੀ |ਆਪਣੀ ਪਿਛਲੀ ਉਮਰੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਨਗਰ ਵਸਾਇਆ, ਹੱਥੀਂਖੇਤੀ ਕੀਤੀ, ਪੰਗਤ ਤੇ ਸੰਗਤ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਚਲਾਈ |ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਉਪਦੇਸ਼ਦਿੱਤਾ-
ਘਾਲਿ ਖਾਇਕਿਛੁ ਹਥਹੁ ਦੇਇ¨
ਨਾਨਕ ਰਾਹ ਪਛਾਣਹਿ ਸੇਇ¨
(1285)
ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਰੋਟੀ ਖਾਣਨਾਲ ਹਉਮੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ੇ-ਵਿਕਾਰ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂਢੁੱਕਦੇ | ਜਦੋਂ ਉਹ ਵੰਡ ਕੇ ਛਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਚੋਂਲਾਲਚ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ |ਫਿਰ ਉਹ ਬੇਈਮਾਨੀ ਕਿਉਾਕਰੇਗਾ? ਉਹ ਤਾਂਵੈਰ-ਵਿਰੋਧ ਤੋਂਮੁਕਤ ਹੋ ਕੇ ਸਭਨਾਂਨੂੰ ਆਪਣਾ ਮੀਤ ਮੰਨਣਲੱਗ ਪਵੇਗਾ | ਅਜਿਹੇ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਤਨ ਤੇ ਮਨ ਕਦੇ ਰੋਗੀ ਨਹੀਂਹੰੁਦਾ, ਸਗੋਂ ਉਸ ਦੀ ਸੁਗੰਧੀ ਚੌਗਿਰਦੇ ਨੂੰ ਮਹਿਕਾਉਾਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਰਾਹੇ ਪਾਉਾਦੀ ਹੈ | ਉਹ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਹੁਕਮ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿਚ ਵਸਾ ਕੇ ਖੁਸ਼ੀਆਂਤੇ ਖੇੜਿਆਂ ਭਰਿਆਜੀਵਨ ਜਿਉਾਦਾ ਹੈ-
ਉਦਮ ਕਰੇਂਦਿਆ ਜੀਉ ਤੂ ਕਮਾਵਦਿਆਸੁਖ ਭੰੁਚੁ¨
ਧਿਆਇਦਿਆ ਤੂ ਪ੍ਰਭੂ ਮਿਲੁ ਨਾਨਕ ਉਤਰੀ ਚਿੰਤ¨ (522)
ਜਿਸ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸਿੱਖ ਦੀ ਮਿਹਨਤ, ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਤੇ ਸੇਵਾ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦੇ ਦਰ ਤੋਂਕਦੇ ਕੋਈਖਾਲੀ ਨਹੀਂਗਿਆ, ਉਹ ਹੁਣਢਹਿੰਦੀ ਕਲਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਤੋਂਮੁੱਖ ਮੋੜ ਰਿਹਾ ਹੈ |ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦਾ ਵਿੱਦਿਆ ਅਤੇ ਕਿਰਤ ਨਾਲੋਂਟੁੱਟਣਾ ਹੈ | ਨਵੀਂਪੀੜ੍ਹੀ ਨੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪਿੰਡਾਂਦੇ ਬੱਚਿਆਂਨੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਅਤੇ ਹੱਥੀਂਕੰਮ ਕਰਨਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ |ਜਦੋਂ ਕਿਰਤ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾ ਰਹੇ ਤਾਂ ਇਸ ਦੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ਘੱਟ ਹੋਣਲਗਦੀ ਹੈ |ਜਦੋਂਬਿਨਾਂ ਕਿਰਤ ਕੀਤਿਆਂਰਾਤੋ-ਰਾਤ ਅਮੀਰ ਹੋਣਦੇ ਸੁਪਨੇ ਵੇਖੇ ਜਾਣ, ਉਦੋਂਕੁਦਰਤ ਦੀ ਕਰੋਪੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਹੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ |ਇਹ ਵੀ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਸਿੱਖਸਿਦਕੀ ਹਨ, ਉਹ ਹੁਣਵੀ ਸੁਕ੍ਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਵੰਡ ਛਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਅੰਗ-ਸੰਗ ਸਮਝਦੇ ਹਨ |ਉਹ ਹੁਣਵੀ ਸਫਲ ਹਨ |ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਗੁਰੂ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂਬਚਨਾਂਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਦੇ ਹਨ-
ਸੁਕ੍ਰਿਤ ਕੀਜੈ ਨਾਮੁ ਲੀਜੈ
ਨਰਕਿ ਮੂਲ ਨ ਜਾਈਐ¨ (461)
ਨਵੀਂਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਜਾਚ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ | ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਅਸੀਂਅਜਿਹਾ ਮਾਹੌਲ ਸਿਰਜ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕੇ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂਬੱਚੇ ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂਨਾਲ ਜੁੜ ਸਕਣ | ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਪਿੰਡਾਂਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ |ਪੇਂਡੂ ਬੱਚੇ ਹੀ ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਿਆਦਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਤੋਂਦੂਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ |ਪੇਂਡੂ ਸਕੂਲਾਂਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਈਘੱਟ ਤੇ ਨਕਲ ਵਧੇਰੇ ਹੰੁਦੀ ਹੈ |ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇਮਤਿਹਾਨ ਵਿਚ ਨਕਲ ਮਾਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉਹ ਮਿਹਨਤ ਤੋਂਦੂਰ ਤੇ ਬੇਈਮਾਨੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ | ਇਹ ਬੱਚੇ ਸਿੱਖੀ ਤੋਂਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂਆਪਣੇ-ਆਪ ਤੋਂ ਵੀ ਦੂਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ |ਹਉਮੈ ਦਾ ਹਰ ਪਾਸੇ ਬੋਲਬਾਲਾ ਹੈ | ਬਾਣੀ ਵਿਚਲੀ ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਨਿਮਰਤਾ ਭੁੱਲਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ | ਸਾਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਮਾਹੌਲ ਸਿਰਜਣਾ ਪਵੇਗਾ, ਜਿਥੇ ਸਿੱਖਸੱਭਿਆਚਾਰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਿਤ ਹੋ ਸਕੇ |
ਬੱਚਿਆਂਨੂੰ ਨਕਲ ਮਾਰਨ ਲਈਨਹੀਂ, ਸਗੋਂਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਕਸਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਸੇਵਾ ਤੇ ਗਿਆਨ ਦੇ ਲੜ ਲਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਤੇ ਸਰਬੱਤ ਦੇ ਭਲੇ ਦਾ ਪਾਠ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਵੇ | ਸਾਡੇ ਆਗੂਆਂ, ਮਾਪਿਆਂ ਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪ ਸਿੱਖੀ ਗੁਣਾਂਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣਾ ਪਵੇਗਾ, ਫਿਰ ਨਵੀਂਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੱਲਾ ਫੜਾਇਆਜਾਵੇ |ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇਣਵਾਲੇ ਆਪ ਢਹਿੰਦੀ ਕਲਾ ਵਿਚ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ | ਨਸ਼ਿਆਂ, ਮਾਦਾ ਭਰੂਣ ਹੱਤਿਆ ਤੇ ਬੇਈਮਾਨੀ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ | ਸਾਨੂੰ ਆਤਮ-ਚਿੰਤਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ |ਔਖੀ ਘੜੀ ਤੋਂ ਘਬਰਾ ਕੇ ਸਿੱਖੀ ਸਿਦਕ ਦਾ ਪੱਲਾ ਛੱਡਣਾ ਕਾਇਰਤਾ ਹੈ | ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਹੁਕਮ ਮੰਨਦਿਆਂਹੋਇਆਂਦੁੱਖ ਨੂੰ ਖਿੜੇ ਮੱਥੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ-
ਕੇਤਿਆ ਦੂਖ ਭੂਖ ਸਦ ਮਾਰ¨
ਏਹਿ ਭਿ ਦਾਤਿ ਤੇਰੀ ਦਾਤਾਰ¨
ਆਵੋ, 'ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ' ਤੇ 'ਸਰਬੱਤ ਦੇ ਭਲੇ' ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਅਰਦਾਸ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਾ ਰੱਖੀਏ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅੰਗ ਬਣਾਈਏ |ਸੱਚ, ਸੰਤੋਖ ਤੇ ਵੀਚਾਰੁ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਣਾਈਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਉੱਦਮ ਵਿਚ ਕੋਈਘਾਟ ਨਾ ਆਉਣ ਦੇਈਏ | ਸਾਨੂੰ ਹੋਰ ਛੋਟੀਆਂ ਕੌਮਾਂਜਿਵੇਂਕਿ ਯਹੂਦੀ, ਪਾਰਸੀ, ਜੈਨ ਆਦਿ ਹਨ, ਤੋਂਸਬਕ ਸਿਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ |ਇਹ ਕੌਮਾਂਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹਨ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰੇਕ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਉੱਚੀਆਂਮੱਲਾਂਮਾਰ ਰਹੀਆਂਹਨ | ਇਹ ਲੋਕ ਕੇਵਲ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਬਾਰੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੋਚਦੇ, ਸਗੋਂਆਪਣੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਭਰਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਸੋਚਦੇ ਹਨ |ਉਨ੍ਹਾਂਦੀ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂਉੱਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਵਿਚ ਪੂਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ | ਆਓ, ਗਰੀਬ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਬਾਂਹ ਫੜੀਏ, ਗਰੀਬ ਬੱਚਿਆਂਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰੀਏ |ਗਿਆਨਦਾਨ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹੋਰ ਕੋਈਦਾਨ ਨਹੀਂਹੈ |ਸਾਡੇ ਨੌਜਵਾਨ ਮੰੁਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ਜੇਕਰ ਪ੍ਰਦੇਸਾਂ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਦਿਨ-ਰਾਤ ਹੱਡ-ਤੋੜਵੀਂ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਝਿਜਕ ਕਿਉਾਹੈ? ਸਾਡੇ ਗੁਰੂ ਨੇ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਕਿਰਤ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ |ਸਾਨੂੰ ਵੀ ਇਸੇ ਰਾਹ ਤੁਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਨਾਲ ਜੁੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ |ਇਸ ਸਮੇਂ ਕੌਮ ਨੂੰ ਵਿੱਦਿਆ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ |ਬੱਚਿਆਂਦੇ ਪੱਲੇ ਵਿੱਦਿਆਰਾਹੀਂਗਿਆਨ ਪਾਈਏ, ਕਿਰਤ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਸਿਖਾਈਏ, ਬੇਈਮਾਨੀ ਅਤੇ ਨਸ਼ਿਆਂਤੋਂਦੂਰ ਰੱਖੀਏ, ਤਾਂਜੋ ਉਹ ਸਿੱਖਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜ ਸਕਣ ਤੇ ਆਦਰਸ਼ ਮਨੁੱਖਬਣ ਕੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਜੀਵਨ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਸਫਲ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਸਫਲ ਹੋ ਸਕਣ |
ਪੋਸਟ ਕਰਤਾ: ਗੁਰਸ਼ਾਮ ਸਿੰਘ
