ਸਿਰ ਦਰਦ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀ ਆਏ ਦਿਨ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰੋਗ ਕਦੀ-ਕਦੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਦੀ-ਕਦੀ ਦਵਾਈ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਛੇਤੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਕਈ ਦਿਨ ਤੱਕ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਆਯੂਰਵੇਦ ਵਿਚ 11 ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਸਿਰਦਰਦ ਦੱਸੇ ਗਏ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਮਾਇਗਰੇਨ ਵੀ ਇਕ ਹੈ। ਮਾਇਗਰੇਨ ਵਿਚ ਸਿਰ, ਕੰਨ, ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਅੱਧੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਕਾਫ਼ੀ ਤੇਜ਼ ਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਰੀ ਨਾਲ ਕੱਟਣ ਵਰਗਾ ਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਇਗਰੇਨ ਦਾ ਦਰਦ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਤਾਂ ਕੁਝ ਲੋਕ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਇਲਾਜ ਅਜੇ ਨਹੀਂ ਖੋਜਿਆ ਜਾ ਸਕਿਆ।
ਮਾਇਗਰੇਨ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਬਜ਼, ਪੇਟ ਗੈਸ, ਜਿਗਰ ਜਾਂ ਪਿੱਤੇ 'ਚ ਗੜਬੜੀ, ਪੁਰਾਣਾ ਨਜਲਾ, ਜੁਕਾਮ, ਗਰਦਨ ਵਿਚ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀਹੱਡੀ ਦੇ ਵਿਕਾਰਗ੍ਰਸਤ ਹੋਣ, ਕੰਨ ਜਾਂ ਦੰਦ ਦਰਦ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨਸਾਂ ਵਿਚ ਖਿਚਾਅ, ਤਿੱਲੀ ਦਾ ਵਧਣਾ, ਸਿਰ ਵਿਚ ਟਿਊਮਰ, ਮਾਨਸਿਕ ਅਸ਼ਾਂਤੀ, ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਰੋਗ ਅਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਚਿੰਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵੀ ਮਾਇਗਰੇਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਸਤੂ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਔਰਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਵਧ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਰੋਗ ਹਾਰਮੋਨਜ਼ ਅਸੰਤੁਲਨ, ਜਨਨ ਅੰਗਾਂ ਵਿਚ ਵਿਕਾਰ, ਹਿਸਟੀਰੀਆ, ਮਿਰਗੀ ਅਤੇ ਪਿਸ਼ਾਬ ਰੋਗਾਂ ਕਰਕੇ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਮਾਇਗਰੇਨ ਨੂੰ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਪਰ ਐਕੂਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨਾਲ ਬਿਨਾਂ ਦਵਾਈ ਦੇ ਇਸ ਰੋਗ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਐਕੂਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਇਕ ਚਮਤਕਾਰੀ ਪਦਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਹੱਥਾਂ ਅਤੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕੇਂਦਰਾਂ 'ਤੇ ਹੱਥ ਦੇ ਅੰਗੂਠੇ ਨਾਲ ਦਬਾਅ ਪਾ ਕੇ ਜਾਂ ਮਾਲਿਸ਼ ਕਰਕੇ ਕਈ ਰੋਗਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੇਂਦਰਾਂ ਦਾ ਸਰੀਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੰਗਾਂ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਸਬੰਧ ਹੈ।
ਇਸ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਮਾਇਗਰੇਨ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੱਥਾਂ ਅਤੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਅੰਗੂਠਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਕ-ਦੋ ਮਿੰਟ ਦਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੋਵਾਂ ਹੱਥਾਂ ਦੇ ਉਪਰ ਤਿਕੋਣ ਸਥਾਨ 'ਤੇ 2-3 ਮਿੰਟ ਤੱਕ ਮਾਲਿਸ਼ ਵਰਗਾ ਦਬਾਅ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਟੈਕ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੇਂਦਰਾਂ 'ਤੇ ਦਬਾਅ ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਦਰਦ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹੱਥਾਂ ਅਤੇ ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਉਂਗਲੀਆਂ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸਿਆਂ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਦਾ ਦਿਮਾਗ 'ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਸਬੰਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਦਬਾਅ ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗੀ ਤਣਾਓ ਦੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹੱਥਾਂ-ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਉਪਰ ਮਾਲਿਸ਼ ਕਰਨ ਵਰਗਾ ਸਮਾਨ ਦਬਾਅ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਐਕੂਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨਾਲ ਇਲਾਜ ਦਿਨ ਵਿਚ ਦੋ ਵਾਰ, ਸਵੇਰੇ-ਸ਼ਾਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਵੇਰੇ-ਸ਼ਾਮ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਅਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਕਿਸੇ ਵਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਕੇਂਦਰਾਂ 'ਤੇ ਦਬਾਅ ਦੇਣ ਵਿਚ 15-20 ਮਿੰਟ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਐਕੂਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨਾਲ ਰੋਗੀ 10-15 ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਬਿਲਕੁਲ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰੋਗ ਪੁਰਾਣਾ ਹੋਣ 'ਤੇ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਵੀ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਕੋਈ ਉਲਟ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਲਾਭ ਜ਼ਰੂਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
-ਡਾ: ਐਮ. ਬੀ. ਪਹਾੜੀ
(ਸਵਾਰਥ ਦਰਪਣ)।
